2018
MUGAZABALDU: UNA PLAZA PARA EL ENCUENTRO
Bitamine Faktoria participa en el lanzamiento del proyecto Mugazabaldu en el que confluyen el consorcio integrado en LimitisForum y la asociación de vecinos de Behobia, que gestionará el recién rehabilitado Cuerpo de Guardia. La propuesta cultural propone una intervención en el espacio público con el objetivo de convertir la plaza adyacente en un lugar de encuentro evocando los bailes de mediados del siglo XX, que constituían uno de los principales espacios de relación de la época.
Para ello, se interviene de manera efímera en la propia plaza proponiendo un juego participativo que invita a bailar y a moverse a través del espacio construido en diferentes colores. La propuesta, con un claro componente social y simbólico, se activa gracias a la dinamización de la bailarina y animadora Helena Golab, por un lado, y a la música callejera y festiva de los Broken Brothers Brass Band, por otro, con una mezcla de funk, gospel y jazz moderno, al más puro estilo de las bandas de Nueva Orleans.
La acción hace converger la intervención y la música en directo, para hacerla accesible y atractiva para un público intergeneracional, integrando de esta manera tanto al público más joven como al de más edad, usuario del centro de personas mayores, ubicado en el propio edificio.
Esta propuesta permite visualizar la plaza como un lugar propicio para el juego y el encuentro, un deseo que entronca con el trabajo desarrollado en los últimos años a través de varias iniciativas que buscan promover la memoria de la frontera como herramienta para comprender mejor el presente y favorecer los intercambios entre la ciudadanía. A partir de la rehabilitación del edificio del Cuerpo de Guardia en Behobia, Mugazabaldu pretende crear un espacio simbólico que refuerce una identidad transfronteriza común que contribuya a dinamizar los intercambios y la cooperación en la región.
“La música, el cine, la moda fueron buscando ese espacio para la alegría y las rancheras, los boleros y la copla española empezaron a convivir con músicas como el fox trot, el swing, el boogie-boogie, el mambo, el chá-chá-chá. Es posible que el baile fuera pecado, pero la gente bailaba, los pobres en las fiestas de los barrios o en las plazas y los ricos en sus propios saraos privados, con sus grandes orquestas con vocalista y micrófono, a imitación de las que se veían en las películas y que encabezaban Glenn Miller o Xavier Cugat.”
Historia de las mujeres en Irun 1931-1992
Silvia Loza Serrano, María Ruiz Torrado y Mertxe Tranche Iparraguirre
Galeria
PROIEKTU GEHIAGO
ikerketa-proiektua
Pandemia osteko ikerketa-programetarako eta egoitza artistikoetarako ikuspegi berriak (2021-2023)
Pandemia eta konfinamendu aldia eta ordura arte genituen askatasun askoren mugak gainditu eta gutxira sortu zen Bitamine Faktoriak azken 10 urteotan deitutako sorkuntzarako laguntzen programak berrikusteko ekimena.
Egia da orainaldi berria aldatu egin zela gertatutakoen ondorioz. Ekonomian eragina izan zuen, familia askok galdu zituzten maite zituzten pertsonak, galduak eta etsia hartuta sentiarazten gintuzten eguneroko errutinak eta aurrean genituen muga aldakorrek. Baina, gainera, pertsonok aldatu egin ginen. Gutako askok aprobetxatu dugu parentesi hori gelditzeko, hausnartzeko, aztertzeko, geure buruari errua egozteko, batzuetan galdu egiten dugula onartzeko eta, are gehiago, eginbehar akigarri horiek gainetik kentzeko. Gure helburuak zalantzan jarri eta erantzunak bilatu, horixe da kontua.
Arduragabea zen ordura arte gure egituran proposatu genuen ereduarekin jarraitzea, baina erantzunak ez ziren bakarrik agertuko, bilatu egin behar ziren.
Esparru horretan, lan luzea proiektatzen zen, fase zehatzetakoa, elkarren artean artikulatuak eta elkarren segidakoak denboran.
2021eko azaroan ikerketa lan bat jarri zen abian Euskal Herriko arte eta kultur sektorearen egoera ezagutzeko, eta 2022an zehar garatu zen.
Pertsona asko inplikatu dira lan-prozesuan, eta hori ezagutza-iturri baloraezina izan da, eta guztioi esker partekatu ditzakegu emaitza horiek. Bihotz-bihotzez espero dut emaitzak erabilgarriak eta emankorrak izatea sektorearentzat.
Jaitsi ikerketa
Diseinua: Estudio Moriskette
Bidasoako Atlas Emozionala - ERAKUSKETA
2023.02.03 / 2023.06.04
OIASSO MUSEOA
"Ezin da ibai berean bi aldiz bainatu". Esaldi ezagun hori Heraklito filosofo grekoarena da antza, eta ezin hobea da Bidasoari buruz gogoeta egiteko. Antzinatik, muga bat da ibaia, eta horrek aukera eman dio gertaera historiko asko eta askotarikoak ikusteko, haren ibaiertzetan hizkuntzak entzuteko, ospakizun eta tragedia handiak jasotzeko, eta, ezinbestez, denboraren joanaren lekuko bihurtu da. Bidasoa ibaia da erakusketa honetako protagonista, eta bizia hartzen du, bertako biztanleen ahotsen bidez.
2019an, Irungo Udalaren Ribera beka jaso zuten Helga Massetani Piemontek (Bitamine Faktoriak) eta María José Noain Maurak (Los Viajes de Aspasiak), proiektu bat garatzeko, Une hartan “Bidasoaren kartografia emozionala” izena eman zioten. Aldez aurretik, lan bat egin zen kartografia artistikoaren historiari buruz, eta horren ondoren, ikerketa antropologiko bat egin zen. Ikerketa horretan, talde-inkestak eta -elkarrizketak eginez, Bidasoaren ertzetako biztanleek nolako pertzepzio emozionala duten jaso zen. Horrela, ibaiaren oroimenaren mapa kontzeptual eta artistiko bat egin zen.
2021ean jarraitu zuen proiektuak, eta beste dimentsio bat hartu eta "Bidasoako Atlas Emozionala" bihurtu zen. Orduan, Gipuzkoako Foru Aldundiak Olatuak dirulaguntza eman zuen, eta Irungo Udalak, berriz, sorkuntzarako laguntza, eta laguntza horiei esker, ikerketa hura artista-liburu bihurtu zen: hamar koaderno literario eta historiko argitaratu ziren, Elena Odriozolak ilustratuta. Herritarrek ikerketa-fasean gehien nabarmendu zituzten gaietako hamar aukeratu ziren, eta, orain, hamar modulu bihurtu dira, erakusketa hau osatzeko. Modulu bakoitzak alderdi bati buruz hitz egiten du, baina ez informatzeko soilik; izan ere, instalazio artistiko honen asmoa da oroitzapenak gogora ekartzea, emozioak piztu eta nahastea, eta joan ginena, garena eta izan nahi duguna ahanzturatik erreskatatzea. Norberak aukeratzen duen hurrenkeran ikus daitezke: garrantzitsuena da haietan barrena ibili behar dela, ibaiko urak bezala. Azken finean, filosofo greko hark berak esan zuen bezala, emanean da dena, deus ez da gelditzen.
KREDITUAK / CRÉDITOS
Komisariotza / Comisariado: Helga Massetani Piemonte, María José Noain Maura
Ilustrazioak / Ilustraciones: Elena Odriozola
Ekoizpena / Producción: Ander Garmendia
Eskerrak / Agradecimientos
Gipuzkoako Foru Aldundia / Diputación Foral de Gipuzkoa
Gordailua. Gipuzkoako Ondare Bildumen Zentroa / Centro de Colecciones Patrimoniales de Gipuzkoa.
Hondarribiko Udala / Ayuntamiento de Hondarribia
Irungo Udal Artxiboa / Archivo Municipal de Irun
Kutxa Fundazioa
San Telmo Museoa
Irungo Memoria Historikoaren Bulegoa /Oficina Memoria Histórica de Irun
José Luis Noain Cendoya
Kutxateka
"Nicolás Guerendiain" Irungo Errepublikarrak / Asociación Republicana Irunesa “Nicolás Guerendiain”
Eta ikerketa-fasean parte hartu zuten guztiei. / A todas las personas que participaron en la fase de investigación.
BIDASOAKO ATLAS EMOZIONALA
Irungo Udalak babestutako 2019ko Ribera Bekari esker egindako ikerketaren (“Bidasoaren kartografia emozionala” izenekoa) jarraipena da proiektu hau.
Ikergai diren edukien gaineko bitartekaritza-ariketa praktiko bat egitea du ardatz proiektuak. Helburua ez da mugatzen hainbat pertsonaia, gertakizun, zaletasun eta beste nabarmentzera; alegia, haiek guztiak zeharka lantzen ditu, diziplina artistiko desberdinen bidez.
Ziur gaude kulturartekotasuna (muga kontuan hartuta, egungo testuinguruan) jorratzen duen halako ikerketa batek emaitza pluralagoak eskaintzen dituela lurralde honen memoria historikoaren alderdi askoren berrikuspenari dagokionez. "Globalizazio-aroan, kulturartekotasuna da sasi-ziurtasun etnozentrikoen edo diziplinazkoen ikergairik esanguratsuena, galdetzaileena" (Canclini, 2006: 101). Integrazioa lortze aldera landu behar dugun tresna da kulturartekotasuna. Elkarrizketa gure bizikidetasunaren oinarria da, elkarri uler diezaiogun eta aniztasuna aberastasun kulturaltzat eta mundu mailako ondare immaterialtzat jo dezagun.
“Atlas” izena hautatu dugu faszikulu didaktikoen sorta bat Elena Odriozola ilustratzailearen lanarekin bateratzearen emaitza delako, garrantzizko alderdi sozialak nabarmenduz. Berez, kokapen geografiko jakin bateko istorioak kontatzen dituzten hamar koaderno txiki dira, María José Noain Maurak dotoretasunez idatzitakoak eta adin guztietara egokitutako hizkera dutenak.
Testuak: María José Noain Maura
Koordinazioa eta Diseinua: Helga Massetani Piemonte
Ilustrazioak: Elena Odriozola
Itzulpena: Joxan Elosegi
LG D 00104-2022
2022
Bibliografia
Aldizkari Zientifikoen Ataria - Ausart 10.
Massetani Piemonte, Helga. 2022. «Bidasoako Atlas Emozionala». AusArt 10 (2).